دوره آموزشی لینوکس

این سیستم عامل از معماری های armhfp ، i686 ، PowerPC و x86 64 پشتیبانی می کند و نرم افزار دسکتاپ پیشفرض آن Unity ( هیچ ربطی به نام کاربریم نداره باور کنید D: ) می باشد. یکی از ویژگی های بسیار جالب سیستم عامل لینوکس توزیع Ubuntu این است که این سیستم عامل در طبقه بندی های تازه واردها ، دسکتاپ ها ، سرورها و حتی سطوح میانی کاربران بصورت همزمان می تواند قرار بگیرد و این برای یک سیستم عامل فاکتور بسیار مثبتی است.

اما بصورت کلی ما از Ubuntu به عنوان یک محصول دسکتاپ بسیار قوی یاد می کنیم و کمتر از این سیستم عامل به عنوان سرور استفاده می شود ، هر چند قابلیت تبدیل شدن به سرور را دارد اما لینوکس کارهای تازه وارد معمولا از این سیستم عامل به عنوان سرور استفاده می کنند. Ubuntu به عنوان یک محصول قوی در حوزه دسکتاپ سیستم عاملی رایگان است که هم بصورت Community و هم بصورت تجاری و حرفه ای پشتیبانی می شود.

Community ای که برای Ubuntu ایجاد شده است بر اساس ایده و ساختار GNU بنا نهاده شده است و همانطور که انتظار می رود هدف این Community این است که نرم افزار باید بصورت رایگان در دسترس افراد قرار بگیرد و کاربران بایستی بتوانند از انها براحتی استفاده کنند و آنها را برای زبان خود بومی سازی کنند و همچنین بتوانند هر تغییری که دوست داشتند در سورس نرم افزارها ایجاد کنند. واژه Ubuntu یک واژه قدیمی آفریقایی است و به معنی انسانیت به دیگران یا Humanity To Others می باشد. با معرفی شدن Ubuntu در واقع یک روح جدید در صنعت نرم افزار در دنیا به وجود آمد. شرکت سازنده Ubuntu یک شرکت انگلیسی به نام Canonical Ltd بود که توسط یک تبعه آفریقای جنوبی به نام Mark Shuttleworth مدیریت می شد. درآمد این شرکت از طریق ارائه خدمات پشتیبانی مربوط به سیستم عامل Ubuntu تامین می شود.

معرفی قابلیت های Ubuntu

همانطور که اعلام کردیم سیستم عامل Ubuntu یک سیستم عامل محبوب دسکتاپ است ، اگر این سیستم عامل را بصورت پیشفرض نصب کنید انواع و اقسام نرم افزارها بصورت رایگان در آن وجود دارند که از آن جمله می توان به LibreOffice ، Firefox ، Thunderbird ، Transmission و همچنین یک سری بازی ساده از قبیل Sudoku و شطرنج اشاره کرد.بسیاری از نرم افزارهایی که برای Ubuntu نوشته شده اند در نصب پیشفرض یا Default Installation وجود ندارند اما شما می توانید براحتی آنها را از وب سایت پشتیبانی نرم افزارهای Ubuntu دانلود و نصب کنید.

برای اینکار کافیست فقط کمی با سیستم مدیریت بسته یا Package Management ای که به نام APT در Ubuntu معروف است آشنایی داشته باشید تا تقریبا هر چیزی که مورد نیاز شما است را بر روی Ubuntu بتوانید نصب کنید. یکی از نکات جالب در خصوص استفاده از قابلیت های Ubuntu این است که برخی از نرم افزارهای مایکروسافت ویندوز می توانند با استفاده از قابلیتی به نام Wine Compatibility Package بر روی Ubuntu نصب شوند ، حتی اگر این قابلیت به مشکل بخورد شما می توانید با استفاده از نصب نرم افزارهای مجازی سازی مثل VirtualBox یا VMware Workstation بصورت مجازی ویندوز را روی Ubuntu نصب کنید.

امنیت در سیستم عامل Ubuntu

برای امنیت بیشتر این سیستم عامل ، تمامی برنامه هایی که اجرا می شوند در حالت عادی با پایینترین سطح دسترسی اجرا می شوند و نمی توانند در این حالت به فایل های کاربر یا سیستم عامل صدمه ای وارد کنند. برای بالا بردن امنیت از دستور sudo به عنوان یک ابزار برای اجرای موقت نرم افزارها با دسترسی بالاتر استفاده می شود که کارهای مدیریتی که می خواهند بر روی سیستم انجام دهند را بتوانند براحتی با دسترسی کاربر root انجام دهند و اینکار باعث می شود صدمه ای به فایل های سیستم عامل وارد نشود ، این ابزار چیزی شبیه به ابزار Run as administrator در سیستم عامل ویندوز است.

برای کنترل سطوح دسترسی در اوبونتو ابزاری به نام PolicyKit که به آن PolKit هم گفته می شود برای امن کردن هرچه بیشتر سیستم عامل استفاده می شود. بصورت پیشفرض اکثر پورت های شبکه توسط فایروال و برای جلوگیری از حملات هکری بسته شده اند و اگر کاربر قصد باز کردن پورت خاصی را داشته باشد براحتی می تواند با فایروالی که در این سیستم عامل بصورت گرافیکی تعبیه شده است تنظیمات مورد نظر خود را انجام دهد.

اوبونتو برای جلوگیری از به وجود آمدن صدمات از طریق نرم افزارهایی که اجرا می شوند Package های نرم افزاری را با استفاده از قابلیت GCC ای مثل PIE و Buffer Overflow Protection کامپایل می کند. از همه اینها گذشته شما می توانید پوشه های home directory و پوشه های شخصی خودتان را در این سیستم عامل رمزنگاری کنید. این قابلیت های امنیتی اضافه شده به Ubuntu از آن یک سیستم عامل در حالت پیشفرض امن ساخته است ، البته امنیت کاملا یک واژه نسبی است اما به هر حال می توان گفت Ubuntu از درجه امنیتی نسبتا خوبی بصورت پیشفرض برخوردار است.

یکی از نکات بسیار جالب در خصوص Ubuntu این است که این سیستم عامل دارای معماری و زیرساختی است که باعث شده است هم به عنوان سرور ، هم به عنوان دسکتاپ و هم به عنوان سیستم عامل گوشی و تبلت و حتی سیستم عامل تلوزیون بتوان از آن استفاده کرد. Ubuntu تقریبا هر شش ماه یکبار یک نسخه جدید را معرفی می کند و هر نسخه جدیدی که ارائه می شود تا نه ماه دارای پشتیبانی رایگان می باشد که این پشتیبانی شامل رفع مشکلات امنیتی ، رفع باگ های سیستم عامل و ... می باشد. اولین نسخه از سیستم عامل Ubuntu در سال 2004 معرفی شد.

سیستم مدیریت بسته های نرم افزاری یا Package Management ای که در Ubuntu وجود دارد برگرفته ای از Package Manager ای است که در سیستم عامل لینوکس توزیع Debian مورد استفاده قرار می گیرد و بنابراین بسته های نرم افزاری با پسوند Deb معرفی می شوند و همانطور که قبلا هم اشاره کردیم از ابزاری به نام APT برای مدیریت این بسته ها در Ubuntu استفاده می شود. قبل از استفاده از بسته های نرم افزاری Debian در Ubuntu باید به این مسئله توجه کنید که با توجه به اینکه بسته های نرم افزاری این دو سیستم عامل در اصطلاح فنی Binary Compatible کامل نیستند یعنی بصورت کامل با هم سازگاری ندارند.

بنابراین برای اینکه بتوانید از بسته های نرم افزاری Debian در Ubuntu استفاده کنید حتما باید بسته های نرم افزاری بازنویسی یا Rebuild شوند. البته هنوز برخی مشکلات برای تبدیل کردن بسته های نرم افزاری Debian به Ubuntu و برعکس وجود دارد ، یکی از نکات بارز بین این دو سیستم عامل را می توان وجود داشتن تعداد زیادی برنامه نویس مشترک دانست که با نوشتن یک بسته نرم افزاری ، در واقع آن را برای دو سیستم عامل در لحظه تولید می کنند. در خصوص آموزش لینوکس مطالب زیاد است که به امید خدا با رونق گرفتن انجمن لینوکس و سیستم های متن باز انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران بیشتر به آن خواهیم پرداخت ، اگر در خصوص این مطلب نکته ای به ذهنتان می رسد خوشحال می شویم در ادامه از دانش شما استفاده کنیم.

شرکت RedHat تصمیم به سرمایه گذاری بر روی Fedora Core کرد و نسخه های جدید لینوکس RedHat که به نام RedHat Enterprise معرفی شدند بر پایه و اساس Fedora Core بنا شدند. البته فراموش نکنید که حمایت کننده و پشتیبان لینوکس Fedora Core شرکت RedHat است. نام Fedora Core از یک لینوکس قدیمی تر به نام Fedora که یک پروژه داوطلبانه بود و برای تولید کردن نرم افزار برای سیستم عامل لینوکس RedHat بکار می رفت ، گرفته شد. لوگویی که برای لینوکس Fedora Core انتخاب شد نیز برگرفته ای از لوگوی Shadowman سیستم عامل لینوکس RedHat بود.

شخصی به نام وارن توگامی ( Warren Togami ) در سال 2002 پروژه لینوکس Fedora را به عنوان یک پروژه دانشجویی شروع کرد ، هدف اصلی از ایجاد چنین پروژه ای فراهم کردن امکانی برای استفاده از بسته های نرم افزاری RedHat برای دیگران بود که در قالب یک مجموعه تکی شما قادر بودید نرم افزارهای مرتبط با این سیستم عامل را که به خوبی تست و آزمایش شدند را پیدا کنید ، توسعه دهید و استفاده کنید.

تفاوت اصلی در بین لینوکس Fedora و لینوکس RedHat در این بود که پروژه لینوکس Fedora برخلاف لینوکس RedHat یک پروژه داوطلبانه و عمومی محسوب می شد اما RedHat یک محصول تجاری و برنامه نویس های ان نیز مختص شرکت RedHat بودند. در نهایت پروژه لینوکس Fedora Core باعث مجذوب کردن کاربرانش شد و به سرعت انتشار یافت و مهمترین دلیل پیشرفت آن سیستم Collaborative یا همکاری بود که ذاتا در نرم افزارهای Open Source وجود دارد. فراموش نکنید که Fedora در واقع شما را باید به یاد شرکت Red Hat بیندازد.

تفاوت Fedora Core و Fedora Extra در چیست ؟

قبل از معرفی Fedora 7 از Fedora به عنوان Fedora Core نام برده می شد ، در واقع Fedora سیستم عامل بود و Core که به آن اضافه می شد به این معنا بود که بسته های نرم افزاری به آن اضافه شده اند و Fedora Core به معنی لینوکس Fedora به همراه بسته های نرم افزاری هسته سیستم عامل یا Core Packages بود که با همدیگر تشکیل Fedora Core را می داند. Fedora Core در بدو نصب شدن بر روی سیستم شما ، بسته های نرم افزاری اولیه ای را در خود داشت که نیازهای اولیه استفاده از یک سیستم عامل را فراهم می کرد ، علاوه بر این بسته های نرم افزاری ، بسته های نرم افزاری که درون DVD یا CD این سیستم عامل نیز وجود داشتند نیز به همراه سیستم عامل قابل نصب بودند

البته تمامی این بسته های نرم افزاری توسط برنامه نویسان شرکت Red Hat نگهداری می شدند. Fedora را شاید به نام Fedora Extra هم شنیده باشید ، هر گاه اسمی از Fedora Core شنیدید یعنی بسته های نرم افزاری که در این سیستم عامل وجود دارند بر روی DVD خود محصول وجود دارند اما زمانیکه صحبت از Fedora Extra می شود یعنی بسته های نرم افزاری که در این سیستم عامل نصب می شوند بر روی DVD نصب آن وجود ندارند و شما باید از محل های دیگری بسته های نرم افزاری را دانلود و نصب کنید.

در واقع Fedora Extra یعنی بسته های نرم افزاری Third Party ای که به غیر از شرکت سازنده و توسط انجمن های برنامه نویسی مختلف نوشته شده اند. بنابراین تا الان متوجه شدید که در لینوکس Fedora ما دو نوع Repository نصب نرم افزار داریم که یکی از آنها Core است که توسط شرکت سازنده تولید می شود و دیگری Extra است که توسط برنامه نویسان داوطلب و انجمن های داوطلب نوشته و ارائه می شوند.

معماری فنی سیستم عامل لینوکس Fedora

سیستم عامل لینوکس Fedora یک سیستم عامل است که ذاتا بر اساس و پایه Linux Kernel نوشته شده است و از توزیع های دیگر لینوکس برداشت نشده است ، این سیستم عامل در کشور ایالات متحده آمریکا تولید شده است و از لحاظ فنی معماری های armhfp ، i686 ، x86 و x64 را پشتیبانی می کند. این سیستم عامل از دسکتاپ های Awesome, Cinnamon, Enlightenment, GNOME, KDE, LXDE, MATE, Openbox, Ratpoison, Xfce پشتیبانی می کند. لینوکس Fedora از مجوزها یا لایسنس های حاکم بر نرم افزارهای Open Source پشتیبانی می کند و بصورت کاملا رایگان و Open Source در اختیار همگان قرار گرفته است و در این راه در نوع خود در میان بهترین و محبوب ترین توزیع های لینوکس قرار گرفته است.

دسکتاپ پیشفرضی که در Fedora وجود دارد GNOME است و رابط پیشفرض آن با سیستم عامل نیز GNOME Shell نام دارد. لینوکس Fedora در توزیع های مختلفی ارائه شده است که آنها را به نام Fedora Spins می شناسیم. لینوکس هایی که با عنوان Fedora Spin ارائه می شوند در واقع لینوکس هایی با بسته های نرم افزاری مختلف برای نیازهای مختلف هستند که از آن جمله می توانیم به لینوکس های تخصصی Fedora برای حوزه های بازی ، امنیت ، طراحی ، محاسبات علمی و رباتیک اشاره کنیم. جالب اینجاست بدانید که پدر لینوکس دنیا ، یعنی لینوس توروالدز علاقه خاصی به این سیستم عامل داشت و بر روی اکثر کامپیوترهای خود Fedora نصب کرده بود.

Fedora چرخه حیات نسبتا کوتاهی دارد و تقریبا هر 6 ماه یکبار یک بروز رسانی جدید از این سیستم عامل را شاهد هستیم. این موضوع برای برنامه نویسان و کاربران یک نعمت است اما برای سازمان هایی که بر روی یک محصول سرمایه گذاری می کنند کمی مشکل ساز است ، سازمان ها معمولا به دنبال محصولاتی می گردند که کمی ثبات و پشتیبانی طولانی مدت تر داشته باشد. کاربران Fedora می توانند با استفاده از ابزاری به نام FedUp نسخه قبلی Fedora ی خود را به نسخه جدیدتر ارتقاء دهند.

در Fedora هم مانند RedHat Enterprise از بسته های نرم افزاری و سیستم مدیریت بسته های نرم افزاری RPM استفاده می شود. امنیت نیز یکی دیگر از مسائلی است که در لینوکس Fedora حائر اهمیت است و به همین دلیل یک قابلیت امنیتی به نام Security Enhanced Linux که قابلیت پیاده سازی انواع و اقسام Policy های امنیت از جمله Mandatory Access Control ها را دارد درون لینوکس Fedora تعبیه شده است.

Fedora در انواع و اقسام روش ها توزیع می شود که از جمله مهمترین های آن ها می توانیم به Full Distribution بر روی DVD که یک Image کامل از خود سیستم عامل لینوکس Fedora به همراه بسته های نرم افزای آن است اشاره کنیم ، همچنین لینوکس Fedora بصورت Live نیز وجود دارد که شما می توانید ابتدا DVD آن را تهیه کنید و سپس بر روی Live USB آن را نصب کرده و استفاده کنید.Live USB را شما می توانید از روی سورس اصلی Fedora با استفاده از ابزاری به نام Fedora Live USB Creator ایجاد کنید.برای آشنایی با مفاهیم بصورت کامل و جامع به دوره آموزش لینوکس مراجعه کنید.